Aan de koffietafel van Ulkediep in Hippolytushoef delen bewoners hun herinneringen aan de oorlog. De regenachtige ochtend is typisch voor het beladen onderwerp. Ieder heeft een eigen verhaal, vol indrukwekkende ervaringen. Van sommigen krijg je kippenvel, van andere juist een lach op je gezicht. Voor iedereen geldt: de moeilijke oorlogsjaren zijn nog altijd dichtbij.
Eén van de bewoners aan de koffietafel vertelt dat ze vroeger altijd in Haarlem heeft gewoond. Maar toen de oorlog begon, vluchtte ze met haar familie naar Wieringen. In Haarlem werden veel straten platgebombardeerd. Daarom zochten ze het wat hogerop in Hippolytushoef. Daar was de impact van de oorlog een stuk kleiner dan in de grote steden.
Toch maakte ze ook op Wieringen veel mee. “Als klein meisje liep ik vaak te voet van Hippolytushoef naar Den Oever voor vis. Mijn familie en ik hadden veel honger en iedereen moest meehelpen om aan eten te komen. De afstand was ongeveer zeven kilometer heen en weer terug. Ik was nog maar klein, dus dat was erg zwaar. Gelukkig kwam ik af en toe een paard en wagen tegen en mocht ik meerijden.”
Ze vervolgt haar verhaal met de tijd in Haarlem. “Mijn oom liep van Haarlem naar Den Oever voor eten. Omdat Den Oever aan de Afsluitdijk ligt, waren daar veel Duitsers. De eerste keer ging goed, maar de tweede keer werd mijn oom tegengehouden. De vis werd afgepakt en mijn oom werd naar Duitsland gestuurd. Gelukkig keerde hij wel weer terug. Maar dat was een angstige periode.”
Ook op Wieringen liet de oorlog zijn sporen na. Veel bewoners herinneren zich hoe de Wieringermeer onder water werd gezet aan het einde van de oorlog. Dit mocht dan niet op Wieringen zijn, maar het was zo dichtbij dat het een diepe indruk heeft achtergelaten. De Duitsers lieten de polder onder water lopen zodat de geallieerde gevechtsvliegtuigen niet konden landen. Duitsland was op dat moment de oorlog aan het verliezen, dus was het ook een wraakactie. Eén van de bewoners gingen samen met haar broertje kijken naar het overstroomde gebied en zag overal dode dieren drijven. “Ik zal ook nooit vergeten hoeveel vliegtuigen er overvlogen. Eén toestel crashte bijna op ons huis. Mijn moeder moest huilen. Gelukkig stond de wind de goede kant op en stortte het Duitse vliegtuig iets verderop neer.”
De constante dreiging is iets wat iedereen aan de koffietafel herkent. Eén van de dames woonde in Zwijndrecht toen de oorlog uitbrak. Zij schrikt nog altijd van het luchtalarm. Als kind in de oorlog moest ze bij ieder alarm naar de schuilkelder, want dat betekende dat er vliegtuigen overvlogen en bommen gedropt werden. “Heel lang was ik bang voor onweer, “vertelde ze. “Het geluid van de bommen was bijna hetzelfde. Ik was ook pas vijf jaar oud, maar ik weet het nog goed. Ook zat ik constant in angst voor de V1’s. Dit waren ongeleide projectielen van de Duitsers die overal neer konden vallen.”
De andere bewoners herinneren zich de grote hoeveelheid bommen die neerkwamen in de Waddenzee nog goed. De zee bij de Afsluitdijk was een doelwit voor de Duitsers.
Ondanks de constante dreiging, waren er ook mooie momenten. “Er was veel contact met de buren”, vertelt een mevrouw. “Stiekem kwamen we bij elkaar om te luisteren naar Radio Oranje. Dat werd ons gedeelde moment van hoop.”
Waar niemand over praatte, maar wat iedereen nog weet, zijn de onderduikers die op Wieringen onderdak kregen. Bij één bewoner zaten de onderduikers in de schuur: “Ik wist dat er onbekende mensen in zaten, maar van mijn vader mocht ik niet met ze praten. Het was beter als we zo min mogelijk over hen wisten.”
De meest intense herinnering die één van de bewoners aan de oorlogstijd had, was een meisje dat ondergedoken zat. “Elke dag liep ik over hetzelfde paadje naar school op Oosterland. Ineens zag ik een meisje zwaaien vanuit een donker huis. Dit deed ze heel stiekem, want ze mocht niet ontdekt worden. Later leerde ik dat dit een Joods meisje was dat ondergedoken zat.”
Aan de andere kant van de koffietafel klinkt nog een herinnering die nooit vergeten zal worden. “De klas op school werd steeds leger. Kinderen verdwenen stilletjes, zonder uitleg en zonder dat we wisten waar ze heen waren.”
De bevrijding herinneren alle bewoners aan de koffietafel zich nog goed. De komst van de Canadezen en Engelsen bracht heel veel vreugde met zich mee. Vooral ook omdat ze koekjes en chocolade uitdeelden. Een meneer moet weer lachen. “Engels was toen nog maar een vreemde taal. We konden onze bevrijders niet eens verstaan.”
Maar de bevrijding had ook een andere kant. De meiden die een relatie met een Duitser hadden, werden uitgejouwd en vernederd. In sommige steden werden er zelfs wraakacties verricht door de Duitsers door na de bevrijding nog onschuldige mensen te beschieten Toch overheersen uiteindelijk de lichtpuntjes in de herinneringen aan de oorlog en de bevrijding. De straten werden toen versierd met slingers en rozen als teken van vrijheid en vreugde.
Is er nog steeds reden tot vreugde, nu we tachtig jaar bevrijding vieren? Aan de koffietafel hebben de bewoners gemende gevoelens. “Elke dag moeten we vieren, want het kan zomaar omslaan. Het is nog steeds oorlog. Maar wij hebben elkaar en goede zorg. Dat is iets om dankbaar voor te zijn.”
