Voor mijn eindexamen las ik het boek Alle mensen zijn sterfelijk, van Simone de Beauvoir. Het vertelt het verhaal van Fosca, een 14e-eeuwse edelman die een elixer drinkt waardoor hij onsterfelijk wordt. Door de eeuwen heen ervaart hij eenzaamheid en een gevoel van zinloosheid van een leven zonder eind. Ik was 17 jaar en weet nog dat het verhaal me aan het denken zette over de waarde van een eindig leven, waarin elke dag en elke keuze betekenis heeft.
Ik moest aan dit boek denken toen ik in Trouw een artikel las over families waarin meerdere leden uitzonderlijk oud worden. Leidse onderzoekers brachten in kaart wat hun ‘geheimen’ zijn. Je zou denken dat lang levende families gezegend zijn met gezonde genen. Maar, zo zeggen de onderzoekers, om oud te worden in goede gezondheid moeten er meer pijlen dezelfde kant op staan. Omgevingsfactoren, leefstijl, gedrag en een positieve levenshouding tellen óók mee.
Genen spelen wel een belangrijke rol. Bij het ouder worden lopen je cellen schade op. Bij mensen uit langlevende families herstelt deze schade beter dan bij anderen. Maar ouder worden draait ook om biologie. De biologie wordt beïnvloed door hoe je leeft. De onderzoekers ontdekten interessante verbanden in die langlevende families, die met je levenswijze te maken hebben: je beroep, of je alleen of samenwoont, je levenshouding en leefstijl.
Je zou naar je leven kunnen kijken als het spel Levensweg, een bordspel waarin je door verschillende fases van je leven navigeert. In de loop van je leven gebeurt er van alles dat invloed heeft op je levensverwachting. Soms overkomt het je en soms heb je er invloed op. In Levensweg zijn dat de levenskaarten. Bijvoorbeeld: je groeit op naast een ongezonde fabriek, een beurt overslaan. Of: je hebt genen die ervoor zorgen dat je niet ziek wordt, vijf levensjaren vooruit. Een mooie kaart: je hebt een liefdevolle vriendenkring en dus extra levensjaren. Een ander voorbeeld: je hoort bij de 20% welvarendste mensen in ons land, acht levensjaren vooruit. En tot slot: je eet gezond, extra levensjaren.
In mijn organisatie, Samen, kijken we naar de mens vanuit het gedachtengoed Positieve Gezondheid. Samen met onze cliënten kijken we hoe we de ‘levenskaarten’ het best kunnen inzetten om zo prettig mogelijk zo oud mogelijk te worden. Van medische zorg tot fitness en van gezond eten tot hulp bij de huishouding.
Ik besefte na het lezen van het boek Alle mensen zijn sterfelijk, dat juist sterfelijkheid het leven de moeite waard maakt. Maar ik zet wel mijn kaarten in om zo gezond mogelijk heel oud te worden.
Tanja Ineke
Deze column is op 6 november 2024 geplaatst op de website van Noordkop Centraal
